KADINLARIN SANATTAKİ YERİ

Günümüzde sanatın her dalında üretken olabilen kadın sanatçılarımızın, dünyadaki benzerlerinden hiçbir eksikleri yoktur. Kendi alanlarında birçok başarıya imza atan kadın sanatçıların sayısının daha fazla artması için, sanat dalında eğitim veren okulların çoğalması gerekmektedir. Evet sanat bir yetenek işidir ama eğitim olmadan ne var olan yetenek ortaya çıkarılabilir ne de o yeteneğin üretken olması sağlanabilir. Bunun için de yeni projeler hazırlanması, sanat alanında yeni yatırımlar yapılması ve projelerin hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Cumhuriyetin ilanında önce de bu topraklarda sanat yok değildi. Cumhuriyet öncesinde de örneğin kadın yazarlar vardı. Ancak Cumhuriyet’in ilanından sonra kadının sanattaki yeri ve önemi değişmeye başlamış, toplumun kadın sanatçılara bakış açısı farklılaşmıştır. Demokratik ve laik Cumhuriyet’in kurulması ile birlikte kadınlar sanat dallarında kendilerine daha fazla yer bulabilmişler, kendilerini daha rahat ifade edebilmişlerdir.

Bugün çağdaş kadınların sorunları yok değil. Hala kadın haklarından bahsedilmektedir. Erkek egemen toplum anlayışımız tamamiyle terkedilmiş değil. Bunun yansımaları, kadınların sanatsal çalışmalarında da kendisini göstermiyor değil. Kadınlarımız çağdaşlık ile geleneksellik arasında sıkışmış durumdadır.

Dünyada da kadınların sanat tarihinde hak ettikleri konumu almaları, her dönemde karşı cins tarafından engellenmiştir. Bu koşullarda kadınların varlık gösterebilmeleri kolay olmamıştır. Kadınların sanat dallarında daha aktif rol üstlenmeleri ve erkek sanatçılar ile rekabet edebilmeleri, ancak yirminci yüzyılda gerçekleşmeye başlamıştır. 1940’lı yılllarda vatandaşlık haklarının şekillenmesi, 1950’li yıllarda eğitim koşullarının daha demokratik hale getirilmesi, 1960’lı yıllarda kadınların yaratıcılık adına yaptıkları yatırımlar ve feminizim hareketlerinin yaygınlaşması, kadınların sanatta söz sahibi olmalarında önemli adımlar olmuştur.

Erkek egemen toplum anlayışının kabul ettiği kadınları ikinci planda bırakma olgusu, sanatsal faaliyetlerde de ayrımcılık uygulanmasına yol açmıştır. Zamanla, sanat insanlık için bir anlam taşıyorsa, kadınlara bu alanda ayrımcılık yapılmaması gerektiği ve kadınların erkeklerle birlikte sanat eğitimi almaları yönünde fikirler daha çok dillenmeye ve tartışılmaya başlanmıştır. 1970’li yıllarda kadın erkek ayrımcılığı yeniden gündeme gelmiştir. Bir sanat eserinin, hangi dalda olursa olsun, önce insancıl yanına bakılmalıdır. Bir insan önce sanatçıdır, sonrasında kadın veya erkektir. Bu bakış açısı erkek sanatçı egemenliğine bir başkaldırı olmuştur.

Feminist akımlar bu anlamda eşitlik, özgürlükve söz hakkı yanında kadınların güçlerini, beklentilerini ve seçimlerini de etkilemiştir. Feministler, geleneksel sanat tarihinin sadece erkeklerin bakış açısı ile yazılamayacağını, bu yüzden yeniden ele alınması gerektiğini savunmuşlar ve kadınların sanata olan katkılarını daha somut hale getirmişlerdir.

Cinsiyet ayrımı konusunda çok yol almış ve insanlara kadın erkek ayırımı yapmadan her türlü fırsatı sağlayan gelişmiş ülkelerde bile kadınlar, başlarda sanattaki erkek egemenliğinin etkisinde kalarak eserler üretmişlerdir. Kadınların kendi uslüp ve tarzlarını ortaya koymaları ve kabul ettirmeleri zaman almıştır.

Erkek egemen toplumlarda, erkeklerin egemen olduğu sanat geleneği hala sürmektedir. Bunun kökten değiştirilmesi gerekir ama bu kolay değildir. Ancak herşeye rağmen kadın sanatçıların yıllar boyu sürdürdükleri çabalar sonucunda bugün artık sanatın cinsiyetler üstünde bir yeri olduğunu bütün dünya kabul etmektedir.

Çağdaşlaşma yolunda atılan her adımda kadın sanatçılar da hak ettikleri yerlere ulaşmışlardır. Günümüzde resimden heykele, tiyatrodan sinemaya, müzikten edebiyata, hatta mimariye kadar kadınlar sanatın he alanında başarılı eserler ortaya çıkarmaktadır.

İşte Kadın Derneği de bu alandaki çalışmalara destek vermektedir.